|
Ấm tử sa 241
Giá 0 vnđ
kithuat1
- Đăng ngày: 11/04/2014
- Đã xem: 1545
- Phản hồi:
Ấm Tử Sa, một loại ấm pha trà của người Trung Quốc, không chỉ là dụng cụ
pha trà đặc biệt mà còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo.
Nghi Hưng là tên một huyện gần Thượng Hải, thuộc tỉnh Giang Tô. Ở đây
đặc biệt có một thứ đất sét rất mịn, có chứa thạch anh, mica và nhất là
chất sắt. Đất sét đó dùng làm ấm trà không tráng men (unglazed), thường
được gọi là ấm tử sa (purple sand). Đất tử sa không nhất thiết phải là
màu tím đỏ mà có ba màu chính là màu vàng sậm (ta gọi là màu gan gà),
màu đỏ sậm (ta gọi là màu da chu) và màu nâu thẫm ngả màu đen (tử sa).
Tuy nhiên, trong ba loại màu đó đều có nhiều sắc độ (tùy theo lượng sắt
trong đất sét nhiều hay ít), lại còn tùy theo thợ trộn các loại đất và
pha chế thêm khoáng chất (nhưng tuyệt đối không dùng màu nhân tạo để
nhuộm) nên các loại ấm tử sa có thể có từ màu ngà đến màu đen. Ngoài ra,
Nghi Hưng cũng còn có loại đất sét màu trắng và màu xanh lục. Đất màu
xanh là loại quí nhất, đã được Lục Vũ ca tụng trong bộ Trà Kinh.
Ấm tử sa
không phải chỉ là một trà cụ mà còn là một tác phẩm nghệ thuật. Ấm nặn
to nhỏ tùy theo dùng cho một (độc ẩm), hai (song ẩm) hay nhiều người
(quần ẩm). Ấm quần ẩm có thể dùng cho ba, bốn hay nhiều người nên có cái
chỉ bằng nắm tay nhưng cũng có cái to bằng cái ấm trà thường.
Về hình dáng, ấm tử sa chia làm ba loại:
Ấm theo hình kỷ hà cân đối, nghĩa là tròn trĩnh, vuông vức, lục giác,
bát giác hay nhiều múi. Đó là những ấm có thể dùng khuôn làm chuẩn, chỉ
điểm xuyết bằng tay. Ấm có thể hình trái đào, trái thị, trái hồng hay
hoa sen, hoa thủy tiên nhưng chủ yếu là cân đối. Người thợ có thể thêm
thắt nặn vung ấm, vòi ấm hay quai ấm khác đi và có thể trang trí trên
thân ấm những hoa quả, con thằn lằn, con chuột ... hoặc đề chữ, đề thơ
để tăng giá trị.
Ấm theo hình tự nhiên, nghĩa là do sáng kiến của người nặn mô phỏng một
vật thường thấy. Hình dáng có thể là cái thùng gạo, cái bị, cây thông,
quả vải, búp hoa hồng, bó trúc .. Đây là những nghệ phẩm cao chứng tỏ óc
thẩm mỹ và tài khéo léo của người nghệ sĩ. Thường là hình ảnh có mang
một ý nghĩa tốt đẹp nào đó. Con chuột tượng trưng cho sự trù phú, lấy ý
là con chuột kêu chít chít đồng âm với chữ túc là đầy đủ, bông sen tượng
trưng cho sự thanh cao, gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn
alt
Một cái ấm cổ có hình một con ngựa, một bên có con khỉ đứng nhìn một tổ
ong. Người Tàu gọi là mã thượng phong hầu (con ngựa ở trên con ong và
con khỉ) nhưng đọc lên hai chữ phong hầu đồng âm với được phong tước
hầu. Thành thử cái ấm mang một lời chúc thăng quan tiến chức. Lối biểu
tượng đó rất thịnh hành ở Trung Quốc.
Ấm tổng hợp
cả hai đặc tính trên, vừa cân đối, vừa nghệ thuật chẳng hạn như một quả
bí ngô (pumpkin), có những dây cuốn thành vòi, thành quai hay một cái
ấm nặn hình một bầy cá, có cái nắp là một lá sen trên là một con nhái
nhỏ.
ĐẶC ĐIỂM CỦA ẤM NGHI HƯNG
Đất sét Nghi Hưng nung lên rất rắn chắc bền bỉ, không bị nứt dù thay đổi
nhiệt độ bất thường khi đổ nước sôi vào. Đất còn có những khí khổng rất
nhỏ (pores) phải soi kính hiển vi điện tử mới thấy được. Những khí
khổng vi ti đó có tác dụng cách nhiệt, vừa bảo tồn hương vị, vừa không
làm cho bên ngoài quá nóng. Một đặc tính khác là khi được nung, ấm không
bị co lại hay biến dạng nên nghệ nhân dễ dàng làm nắp ấm được vừa vặn,
khít khao.
Khi trong dạng thiên nhiên, đất sét Nghi Hưng mềm, có màu vàng, nâu đen
hay xanh nhạt. Sau khi nung, đất màu vàng đổi sang màu da chu, màu đen
thành màu tử sa, còn màu xanh lại biến thành màu gan gà. Màu sắc khác
nhau tùy theo lượng hoá chất trong đất, nhất là chất sắt.
Đất sét được đào lên từ lòng đất sâu, phơi khô thành từng tảng. Những
tảng đất đó được tán thành bột rồi được rây bằng những rây tre để lọc đi
tất cả sỏi đá và các chất khác lẫn trong đất sét. Bột đất sét sau đó
được đổ vào những bể nước hình chữ nhật cao khoảng thước rưỡi rồi tháo
nước trong vào. Ba ngày sau, dung dịch đất và nước đó lại được gạn qua
một bể khác và để nước bốc hơi đi cho keo lại. Đất sét được cắt ra thành
từng bánh bán cho thợ làm đồ gốm.
Hiện nay, khi du khách đến thăm Đinh Thục Trấn (Dingshuzhen), một thành
phố nhỏ trong huyện Nghi Hưng đều thấy toàn là xưởng làm đồ gốm. Họ sản
xuất đủ loại, từ bồn, chậu đến ngói xanh. Thế nhưng chỉ có ấm tử sa là
quí hơn cả.
Người thợ làm đồ gốm mua đất về dùng chày giã ra, vừa giã vừa cho thêm
nước đến bao giờ cảm thấy đủ mềm để nặn thì thôi. Từ lúc giã đến lúc
nhồi đất xong phải mất trọn hai ngày. Khi dùng dao cắt thấy đất mịn nhẵn
không còn dấu vết bong bóng hơi thì mới dùng được.
Ngưòi thợ lúc đó mới đem chia tảng đất thành từng nắm cân lượng kỹ càng.
Mỗi nắm đất được cán thành từng miếng phẳng. Đáy ấm, thành ấm, nắp ấm
đều cắt từ miếng đất này, có khi bằng tay, có khi dùng khuôn. Sau đó,
người thợ dùng máy quay bằng tay hay đạp bằng chân để ráp và gắn những
miếng đất đã nặn sẵn dính với nhau và được miết cho láng bằng dụng cụ
bằng gỗ hay sừng. Khi hình dáng tổng quát đã hoàn thành, đợi ráo nước
người ta mới trang trí, thêm thắt những hoa văn hay viết chữ.
Người thợ khéo thường hay viết tên hiệu, có khi ngày tháng chế tạo, niên
đại hoặc đóng dấu vào đáy ấm khi tác phẩm hoàn tất. Triện thường hình
vuông, hình tròn hay bầu dục khắc nổi. Những chiếc ấm đắt tiền có khi có
thêm một cái triện nhỏ bên trong nắp ấm, hoặc một con dấu khác dưới tay
cầm. Trước đây, ấm thường đóng dấu tên hãng sản xuất rõ là một món hàng
sản xuất theo số lượng nhiều nhưng sau này đa số ấm đóng dấu tên người,
chứng tỏ nay họ coi là một tác phẩm và nghệ nhân tự hào nên để tên
mình.
Dĩ nhiên cái gì cũng có hai mặt, và có xấu đẹp. Ngay cả những loại hàng
bán vài đồng cũng có con dấu nguệch ngoạc. Thế nhưng đó cũng là một hiện
tượng cần ghi nhận là nền công nghiệp đang chuyển hướng, mang nhiều màu
sắc nghệ thuật hơn.
Ngoài con dấu có khi còn có vài chữ Hán. Chữ đề thường là chữ đá thảo do
một người giỏi thư pháp (phép viết chữ) đề bằng bút tre nhọn, khắc hẳn
vào thân ấm. Có thể chỉ là vài chữ chúc tụng nhưng có khi là hẳn một bài
thơ, một đôi câu đối. Một cái ấm đẹp đến đâu mà chữ viết non tay thì
cũng giảm hẳn giá trị.
Những loại ấm sản xuất theo kiểu công nghệ thì chữ viết hay hoa văn được
in bằng một loại mực không phai. Sau đó ấm được chuyển sang cho thợ cho
vào lò nung. Ấm đất thường nung trong khoảng từ 1100o đến 1200oF, tuy
không nóng bằng đồ sứ nhưng ở nhiệt độ đó, ấm vẫn giữ được tính thấm
nước.
Nghề nặn ấm cho đến nay vẫn đòi hỏi một thời gian học nghề lâu theo kiểu
sư phụ đệ tử chân truyền. Phải mất nhiều năm mới học được hết bí quyết.
Tuy nhiều khi người ta nhái lại những kiểu ấm danh tiếng cũ, nhưng cũng
có nghệ nhân mới sáng tạo nhiều kiểu mới. Những người sành sỏi cho rằng
với phương pháp tân kỳ, trình độ cao đẳng, nhiều ấm thời mới có nét độc
đáo không kém gì những chiếc ấm do các danh sư xưa nặn ra, nếu không
nói rằng trội hơn nữa.
Chính quyền Trung Cộng cũng thành lập nhiều cơ quan, nghiên cứu, áp dụng
khoa học để tái tạo những chiếc ấm cũ không sai một mảy. Tuy là đồ giả
nhưng giá đắt không khác gì đồ cổ để bán cho những nhà sưu tầm. Ngoài
giá trị lịch sử, những tác phẩm đó còn là một niềm tự hào về nghệ thuật
của họ.
Trong những năm qua, tại Bắc Mỹ này đã nhiều lần triển lãm ấm Nghi Hưng.
Bộ sưu tập của Tiến Sĩ La Quế Tường (K.S. Lo) được trưng bày trong
khoảng 1990-92 tại Phoenix Art Museum, Trung Tâm Văn Hóa Hoa Kiều San
Francisco, Indianapolis Art Museum, và Ontario Museum.
Ấm Nghi Hưng
cũng đã được huy chương vàng trong các kỳ chợ phiên quốc tế chẳng hạn
như tại Philadelphia năm 1926 và ở Leipzig và Liege trong thập niên
1930.
Sản phẩm loại
Trang :1 , , « trang trước
Người đăng tin: kithuat1
Ngày tham gia: 11/04/2014
Điện thoại:
|
Giỏ hàng của bạn
 Giỏ hàng hiện rỗng
Tổng tiền: 0.000 vnđ
Các bài hay
Trà thiết quan âm
Thiết Quan Âm vốn được sản xuất ở trấn Tây Bình huyện An Khê có hơn 200 năm lịch sử
|
|
|
|
|
Trà Hoa Cúc
Trà thảo dược đã được biết đến như là một phương thuốc giúp thư giãn, chống cảm lạnh và điều...
|
Trà Đạo Nhật Bản
Ngày nay, nhắc đến Trà, nhiều người nghĩ ngay đến Trà đạo Nhật Bản, dù không phải ai cũng đã...
|
Hương trà trong Hà Nội
Thưởng thức trà
Những thứ trà dân gian, ở đâu cũng có thể tìm thấy, nhưng cách thưởng thức và...
|
Trà dược an thần
11 loại trà dược an thần
Nếu không may lâm vào tình trạng mất ngủ, đã dùng nhiều loại thuốc an...
|
|
|
Các loại trà Trung Hoa
Trung Quốc là quê hương của lá trà, người Trung Quốc là người biết đến cách trồng trà và chế...
|
Trà Oolong Việt Nam
Các giống trà Oolong cao cấp được trồng làm nguyên liệu chế biến thành các sản phẩm Oolong Việt Nam...
|
|